28 March 2008

Soil study တခန္းရပ္


ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၅ ရက္ေန႔ကတည္းက စ,လုပ္လာခဲ့တဲ့ soil study ကဒီေန႔မွပဲ အဆံုးသတ္ႏိုင္ေတာ့တယ္၊ ပထမ ေတာ့ဒီအလုပ္ကို ဒီေလာက္ၾကာလိမ့္မယ္လို႔ မထင္ထားခဲ့ဘူး။ ၿပီးေတာ့လည္း ဒီလိုလက္ဝင္လိမ့္မယ္လို႔ ဘယ္ သိပါ့မလဲ၊ လိုအပ္တဲ့ Organic matter data ေတြရရင္ ၿပီးၿပီလို႔ ထင္ထားခဲ့တာ...၊ တကယ္တမ္းမွာေတာ့ အပို ေတြအမ်ားႀကီး ထပ္လုပ္လိုက္ရပါတယ္။

တကယ့္,တကယ္တမ္းေျပာရရင္ အခုလို soil study ဆိုတဲ့ေျမလႊာအေၾကာင္း ေလ့လာတဲ့ဘာသာရပ္က က်ေနာ္နဲ႔ တိုက္႐ိုက္ေတာ့ မသက္ဆိုင္ပါဘူး၊ ဒီလိုသုေတသနမ်ိဳးက pedology ကလူေတြ လုပ္ရမယ့္ဟာ...။ ဒါေပမယ့္ ဒီ soil analysis ကက်ေနာ္ စ,ခဲ့တဲ့ အလုပ္ရဲ႕ တစိတ္တပိုင္းျဖစ္ေနခဲ့ေတာ့ အဆံုးထိ ဆက္ေလွ်ာက္ဖို႔ ျဖစ္လာခဲ့ေတာ့တာေပါ့။ မႏွစ္က က်ေနာ္တို႔ column experiment တစ္ခု စ,ခဲ့ၾကတယ္၊ ၆၀ စင္တီမီတာ အျမင့္႐ွိတဲ့ စတီးလ္ ပိုက္ထဲကို သဲေတြထည့္၊ ေဘးမွာ sample ထုတ္ယူလို႔ရေအာင္ အေပါက္ ၄ ခုေဖါက္ထား၊ အဲဒီထဲကိုမွ အနီးမွာ႐ွိတဲ့ ေရကန္ထဲကေရေတြ မျပတ္စီးေနေအာင္ လုပ္ထားတာပါ၊ ဒီေတာ့ ေရထဲမွာ သဘာဝအတိုင္း ႐ွိေနၾကတဲ့ ဘက္တီးရီးယားေတြကသဲေတြ ထဲကို ေရာက္လာၿပီး ေနထိုင္ၾကေရာ...၊ ဒီေတာ့မွ အဲဒီသဲေတြထဲကို pharmaceutical compounds ေတြပါတဲ့ ေရကို ျဖတ္သန္း စီးဆင္းခိုင္းတယ္၊ အဲဒီေရက ေပါင္းခံေရပါ၊ အဲဒီေပါင္းခံေရထဲကိုမွ Diclofenac, naproxen, ketoprofen, ibuprofen အစ႐ွိတဲ့ ေဆးေတြကို ထည့္တယ္။ သူတို႔ရဲ႕ concentration ကိုေသေသခ်ာခ်ာ တုိင္း ယူထားရပါတယ္၊ ဒီ molecules ေတြက သာမန္ အိမ္သံုးေဆး၊ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆး အစ,႐ွိတဲ့ ေဆးတိုင္း လိုလိုမွာ ပါေလ့႐ွိတယ္၊ လူေတြစြန္႔ထုတ္လိုက္တဲ့ အညစ္အေၾကးေတြက တဆင့္ ဒီေဆးေတြက သဘာဝျမစ္၊ ေခ်ာင္းေတြထဲမွာ တေန႔တျခား မ်ားမ်ားလာတဲ့ အတြက္သူတို႔ကို ဖယ္႐ွားဖို႔ရည္႐ြယ္ၿပီး လုပ္တဲ့သုေတသန ျဖစ္ပါတယ္။

ဆိုေတာ့ ၆ လၾကာတဲ့ ဒီ experiment အၿပီးမွာ data ေတြအမ်ားႀကီး ရလိုက္တယ္၊ က်ေနာ္တို႔ ထည့္လိုက္တဲ့ ေဆးတခ်ိဳ႕က အဝင္နဲ႔အထြက္ concentration မတူၾကဘူး။ အဓိပၸါယ္က ဒီပိုက္ထဲကို ျဖတ္စီးေနတုန္းမွာ သဲထဲ မွာ removal ျဖစ္တယ္ေပါ့၊ ဒါေပမယ့္ တခ်ိဳ႕ molecules ေတြက်ေတာ့ ဒီအတိုင္း ျပန္ထြက္လာတယ္၊ သဲထဲမွာ ဘယ္လို ေျပာင္းလဲမႈမွ မျဖစ္ဘူး၊ ဘာ့ေႀကာင့္ဒီလို မတူညီတဲ့ adsorption ေတြျဖစ္ရတာလဲ? ဒါနဲ႔ သဲထဲမွာ ႐ွိတဲ့ organic matter အေရအတြက္၊ သဲပြင့္ေတြရဲ႕ size နဲ႔ surface area ကိုတဖန္ ေလ့လာဖို႔ ျဖစ္လာျပန္ပါတယ္။

Organic matter ကိုသိေအာင္ လုပ္ရတာက သိပ္မခက္ပါဘူး၊ လုပ္႐ိုးလုပ္စဥ္ method က Loss on Ignition method ျဖစ္ပါတယ္၊ ပထမ သဲပြင့္ေတြကို ၁၀၅ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္မွာ အေျခာက္ခံ၊ mass ကိုခ်ိန္တြယ္ထား၊ ၿပီး ေတာ့ ၅၅၀ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္မွာ ၁၆ နာရီၾကာ အပူေပးၿပီး mass ကို တခါျပန္ခ်ိန္၊ ၿပီးေတာ့မွ သူတို႔ရဲ႕ mass difference ကိုတြက္ယူတဲ့ နည္းျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒီမွာ အေျဖထြက္လာေတာ့ organic matter သိပ္နည္းေနတာကို ေတြ႔ရတယ္၊ ၁% ေတာင္မ႐ွိဘူး၊ ထင္ထား တဲ့အတိုင္းပါပဲ၊ ဒါနဲ႔ တခါဆက္ၿပီး သဲပြင့္ေတြရဲ႕ အ႐ြယ္အစားနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ မ်က္ႏွာျပင္ဧရိယာကို analyze လုပ္ရ ျပန္ပါတယ္။ ဒီလို analysis ေတြက က်ေနာ္ေျပာခဲ့သလို pedologist ေတြလုပ္ေလ့႐ွိတဲ့ သုေတသနပါ၊ ဒါေပ မယ့္ ရလာမယ့္အေျဖက စိတ္ဝင္စားဖို႔ ေကာင္းေနတာကတေၾကာင္း၊ တခါမွ မလုပ္ဖူးတဲ့ analysis ျဖစ္ေနတာမို႔ လုပ္ၾကည့္ခ်င္တာက တေၾကာင္းေၾကာင့္ က်ေနာ္လုပ္ျဖစ္သြားပါတယ္၊ (အမွန္ေတာ့ စိတ္မဝင္စားလည္း လုပ္ရ မွာပါပဲ၊ က်ေနာ့္ကို တာဝန္ေပးထားတာကိုး)။

သဲပြင့္ေတြရဲ႕ size ကိုေတာ့ particle size analyzer ဆိုတဲ့ စက္နဲ႔တိုင္းတာပါတယ္၊ ဒီစက္က သဲပြင့္ အ႐ြယ္ အစား ၄၀ နာႏိုမီတာကေန ၂ မီလီမီတာအထိ တိုင္းတာႏိုင္တယ္၊ (1 m = 1 000 mm = 1 000 000 um = 1 000 000 000 nm)၊ ဒီ စက္ရဲ႕ တိုင္းတာပံုက sample သဲပြင့္ေတြေပၚကို polarized light beam၊ ဒါမွမဟုတ္ laser light beam ထိုးၿပီး ျဖာထြက္လာတဲ့ ျပန္လင္းတန္းေတြကို စုစည္းတြက္ယူတဲ့ နည္းျဖစ္ပါတယ္၊ ဒီလိုနည္း နဲ႔ သူဟာ sample တစ္ခုထဲမွာပါတဲ့ ကြဲျပားတဲ့ အ႐ြယ္အစားအားလံုးကို ေျပာႏိုင္တယ္။ analytical time က လည္း အေတာ္ ျမန္ပါတယ္။

မ်က္ႏွာျပင္ဧရိယာကိုေတာ့ surface area analyzer ဆိုတဲ့ စက္နဲ႔တိုင္းတာပါတယ္၊ အဲဒီစက္ေပါ့ က်ေနာ့္ရဲ႕အ ခ်ိန္ေတြကို အမ်ားႀကီးဖဲ့ယူသြားခဲ့တာ၊ ဒီစက္က တိုင္းတာရာမွာ တိက်ေပမယ့္ အင္မတန္ၾကာတယ္၊ sample ေတြထဲမွာ ခုိေအာင္းေနႏိုင္တဲ့ ေရ molecule ေတြကို အေျခာက္ခံဖို႔အတြက္ ၂ နာရီၾကာ အပူေပးရတယ္၊ ၿပီး ေတာ့တခါ တိုင္းတာခ်ိန္ကလည္း အနည္းဆံုး ၁ နာရီၾကာတယ္၊ အဆိုးဆံုးကေတာ့ သူကတႀကိမ္ကို sample ၄ ခုထက္ပိုၿပီး မလုပ္ႏိုင္တာပါပဲ၊ က်ေနာ့္မွာက sample အခု ၃၀ ေတာင္႐ွိေတာ့ ၾကာၿပီေပါ့ဗ်ာ။ ဒီစက္ရဲ႕ concept ကေတာ့ ႏိုက္ထ႐ိုဂ်င္ (nitrogen)ပါပဲ၊ သဲပြင့္ေတြကို ဖန္ၿပြန္႐ွည္ထဲကိုထည့္၊ အဲဒီၿပြန္ထဲကို ႏိုက္ထ႐ိုဂ်င္ဓါတ္ ေငြ႔လႊတ္ၿပီး တိုင္းတာ,တာပါ၊ sample မပါတဲ့ဖန္ျပြန္ထဲကို ႏိုက္ထ႐ိုဂ်င္ ဘယ္ေလာက္ ထည္ ့လို႔ရတယ္ ဆိုတာ စက္ကသိပါတယ္၊ ဒီေတာ့ sample ထည့္ထားလို႔ ေလ်ာ့သြားတဲ့ ႏိုက္ထ႐ိုဂ်င္ပမာဏဟာ sample ရဲ႕ပမာဏပါပဲ၊ ၿပီးေတာ့ ႏိုက္ထ႐ိုဂ်င္ molecule တစ္ခုဟာ 1.62 nm2 ႐ွိတဲ့ ဧရိယာကို ဖံုးအုပ္ႏိုင္ တယ္၊ ဒီေတာ့ ျပြန္ထဲမွာ ႐ွိ တဲ့ molecule အေရအတြက္ကိုသိရင္ သူ႔ရဲ႕ မ်က္ႏွာျပင္ဧရိယာကို သိမယ္၊ အဲဒါ ဟာ sample ရဲ႕ မ်က္ႏွာျပင္ဧရိယာပါပဲ။

အခုေတာ့ လုပ္ရမယ့္ measurement ေတြအားလံုးလည္း ၿပီးၿပီ၊ အေျဖေတြကို စစ္ၿပီးရင္ graph ေတြဆြဲရမယ္၊ ၿပီးရင္ေတာ့ က်ေနာ့္ရဲ႕ အရာ႐ွိနဲ႔ ေဆြးေႏြးရမွာေပါ့၊ ဒီကမွတဆင့္ ေနာက္ထပ္လုပ္ရမယ့္ experiment အသစ္ တခုကို ဆက္သြားႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္၊ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ လူကနဲနဲ ပင္ပန္းသြားလို႔ ေ႐ွ႕တပတ္မွာ ခြင့္ယူ ထားလိုက္တယ္...အဟဲ၊ အဲဒီခြင့္ကလည္း ၂၀၀၇ ကက်န္တဲ့ ေနာက္ဆံုးလက္က်န္ ခြင့္တစ္ပတ္ပါပဲ၊ ဧၿပီလ ကုန္အထိမွ မယူရင္ အဲဒီခြင့္ဆံုးမွာမို႔ ကိုယ့္ခြဲတမ္းေတာ့ အထိအခုိက္မခံဘဲ ယူလိုက္ရတယ္ေပါ့ေလ၊ ဒီတစ္ပတ္ မွာေတာ့ အထိုက္အေလ်ာက္ နားခြင့္ရမယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္တာပါပဲ...။ ။


ညီလင္းသစ္
၂၈ မတ္၊ ၂၀၀၈

1 comment:

စိုးထက္ - Soe Htet ! said...

ကၽြန္ေတာ့္ ကို လိုက္ပို႕ ေပးတဲ့ သူငယ္ခ်င္း Damian လဲ ... Soil Test လုပ္တာဗ် :D